Ορολογία - Ευρετήριο

Η κατανόηση της ανθρώπινης ψυχής δεν είναι κάτι απλό. Κάθε άνθρωπος διαμορφώνει την προσωπικότητά του ανάλογα με τις εμπειρίες και τα βιώματά του. Παίζει ακόμη ρόλο η βιολογική του κληρονομιά, το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει, η θέση του στην οικογένεια. Έτσι, κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός κι από την άλλη, όλοι μας έχουμε πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Η επιστήμη της ψυχιατρικής έχει διερευνήσει και ομαδοποιήσει κάποιες κατηγορίες συμπτωμάτων που παραπέμπουν σε συγκεκριμένες ψυχικές ασθένειες και διαταραχές αλλά σέβονται την διαφορετικότητά μας και την δυνατότητά μας να αλλάξουμε και να ζήσουμε μια πιο γεμάτη ζωή.

ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ

Ψυχική ασθένεια που αλλοιώνει την αντίληψη και διαταράσσει την σκέψη, τα συναισθήματα, τη συμπεριφορά και την ψυχοκινητικότητα του ατόμου.Όλοι έχουμε στο νου μας μια εικόνα για τη σχιζοφρένεια που συνήθως περιλαμβάνει παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις και περίεργη συμπεριφορά, ασυνάρτητη, απαθή. Όπως είναι φυσικό, αυτή η συμπτωματολογία γίνεται αμέσως αντιληπτή και είναι η αιτία πολλών προσωπικών, κοινωνικών και επαγγελματικών προβλημάτων για το άτομο. Συνήθως εμφανίζεται στα τέλη της εφηβείας ή στα 20 περίπου χρόνια , μπορεί όμως να εμφανιστεί και κατά τα 40-45. Μετά το πρώτο ξέσπασμα ο άνθρωπος δεν ξαναγυρίζει στην προηγούμενη κατάσταση αλλά διατηρείται σε μια λιγότερο έντονη αλλά νοσηρή διάθεση. Έχουν καταρτιστεί πέντε διαφορετικοί τύποι της ασθένειας αυτής ανάλογα με τη συμπτωματολογία: 1). ο ΠΑΡΑΝΟΙΚΟΣ τύπος, 2). ο ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΜΕΝΟΣ τύπος, 3). ο ΚΑΤΑΤΟΝΙΚΟΣ τύπος, 4). ο ΑΔΙΑΦΟΡΟΠΟΙΗΤΟΣ και 5). ο ΥΠΟΛΕΙΜΜΑΤΙΚΟΣ τύπος. Η σχιζοφρένεια έχει γενετική κυρίως προέλευση. Θεωρείται απαραίτητη η δια βίου λήψη φαρμάκων σε δόσεις που ρυθμίζονται ανάλογα με τη φάση της ασθένειας και σε συνδυασμό με υποστηρικτική ψυχοθεραπεία για τον ίδιο και το περιβάλλον του. Παρόμοιες σε συμπτώματα αλλά όχι σε ένταση διαταραχές είναι η ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΙΚΟΜΟΡΦΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ, η ΣΧΙΖΟΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ και η ΠΑΡΑΛΗΡΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ.

ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ

Διαταραχή της διάθεσης με πολλές διαβαθμίσεις που χαρακτηρίζεται από άγχος, ανηδονία, αρνητικές σκέψεις, σκέψεις αυτοκτονίας, διαταραχή του ύπνου και της όρεξης, χαμηλή αυτοεκτίμηση και απώλεια του ενδιαφέροντος για τη ζωή. Οι πιθανότητες εμφάνισης στις γυναίκες είναι διπλάσιες απ’ ότι στους άνδρες και εμφανίζεται συνήθως στην εφηβεία και στη μέση ηλικία. Οι γυναίκες μπορεί να παρουσιάσουν κατάθλιψη στη διάρκεια της λοχείας και κατά την εμμηνόπαυση. Η κατάθλιψη έχει πολλές επιπλοκές και θεωρείται ασθένεια με υψηλή θνησιμότητα. Είναι συχνά παρόν ο κίνδυνος αυτοκτονίας ή ανθρωποκτονίας στα μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια. Επειδή πρόκειται για μια διαταραχή της διάθεσης με ρεαλιστικά δικαιολογημένα αίτια, οι άνθρωποι έχουν την τάση να την αντιμετωπίζουν σαν μια χρόνια νόσο με τις αναμενόμενες υποτροπές. Πρέπει όμως να γνωρίζουν ότι, με τις σύγχρονες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους, θεραπεύεται αποτελεσματικά. Υπάρχουν, επίσης, και αντικαταθλιπτικά φάρμακα που βοηθούν σε πολλές περιπτώσεις, αλλά δεν επαρκούν χωρίς την ψυχοθεραπεία.

ΔΙΠΟΛΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Διαταραχή της διάθεσης, γνωστή παλιότερα ως μανιοκατάθλιψη από τη βίαιη εναλλαγή καταθλιπτικών (έλλειψη διάθεσης, διαταραχή του ύπνου και της όρεξης, ανηδονία, αρνητικές σκέψεις κ.α.) και μανιακών (ευφορία, ευερεθιστότητα, αϋπνία, υπερβολική αυτοεκτίμηση, υπερκινητικότητα, παρορμητισμός, διαταραγμένη προσοχή,παραληρητικές ιδέες, ψευδαισθήσεις κ.α.) συμπτωμάτων. Εμφανίζεται εξίσου σε άντρες και γυναίκες συνήθως σε νεαρή ηλικία. Απαιτείται φαρμακοθεραπεία και, σε ακραίες περιπτώσεις αυτοκαταστροφικής συμπεριφοράς, νοσηλεία. Η υποστηρικτική ψυχοθεραπεία, με σκοπό τη συμμόρφωση του ασθενούς στη φαρμακοθεραπεία και την προσαρμογή του στις απότομες αλλαγές της ζωής του, είναι απαραίτητη. Συστήνεται όμως και παρακολούθηση της οικογένειας του ασθενούς, όχι μόνο για την αποδοχή της κατάστασής του και την φροντίδα του, αλλά και για την διαχείριση των συναισθημάτων των υπολοίπων μελών. Και οι διπολικές διαταραχές ταξινομούνται διαφορετικά ανάλογα με την ένταση των μανιακών και καταθλιπτικών συμπτωμάτων. Σε πιο ήπιες περιπτώσεις,όπως η ΚΥΚΛΟΘΥΜΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ, μπορεί να παρατηρείται μια συνεχώς εναλλασσόμενη ψυχική διάθεση.

ΦΟΒΙΕΣ

Σ’ αυτήν την κατηγορία κατατάσσονται οι διάφορες ειδικές φοβίες για τα ζώα, τα φυσικά φαινόμενα, το αίμα, τις ενέσεις, και ποικίλες καταστάσεις, καθώς και η κοινωνική φοβία, δηλαδή ο φόβος ταπείνωσης σε διάφορες κοινωνικές καταστάσεις.Συνήθως οι φοβίες ξεκινούν στην παιδική ηλικία και σταδιακά παγιώνονται. Η πιο αποτελεσματική θεραπεία σ’ αυτές τις περιπτώσεις θεωρείται η συμπεριφορική όπως π.χ. η βαθμιαία έκθεση στο αντικείμενο του φόβου ώσπου να γίνει πιο οικείο.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΨΥΧΟΤΡΑΥΜΑΤΙΚΟ ΣΤΡΕΣ

Άτομα που έχουν βιώσει τραυματικά γεγονότα μπορεί να τα επαναβιώνουν για πολύ καιρό μέσω αναμνήσεων ή ονείρων και να μη μπορούν να συνεχίσουν φυσιολογικά τη ζωή τους. Το νευρικό τους σύστημα διαταράσσεται και μπορεί να εμφανίσουν μια ποικιλία από αγχώδη συμπτώματα. Στα παιδιά παρατηρείται αποδιοργανωμένη συμπεριφορά και τάσεις αναπαράστασης του τραύματος. Χορηγούνται αντικαταθλιπτικά και βοηθάει πολύ η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία.

Οι ψυχωτικές διαταραχές χαρακτηρίζονται από αποδιοργανωμένη συμπεριφορά , σύγχυση,αμηχανία, διέγερση, παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις, συμπτώματα που εμφανίζονται κι εξαφανίζονται ξαφνικά στην περίοδο της εφηβείας ή λίγο αργότερα. Οι ψυχωτικές διαταραχές μπορεί να προκαλούνται από ιατρικά προβλήματα ή από κατάχρηση ουσιών. Σε κάθε περίπτωση,απαιτείται ειδική φαρμακευτική αγωγή σε συνδυασμό με υποστηρικτική ψυχοθεραπεία.

ΔΥΣΘΥΜΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Πρόκειται για μια χρόνια διαταραχή της διάθεσης με καταθλιπτικά συμπτώματα που διαρκεί τουλάχιστον 2 χρόνια. Μπορεί να εμφανιστεί ήδη από την παιδική ηλικία αλλά να χαρακτηριστεί ως σχολική αποτυχία, επιθετικότητα ή διαταραχή διαγωγής. Αργότερα, στην ενήλικη ζωή θα εκδηλωθεί κάποιο καταθλιπτικό επεισόδιο που θα οδηγήσει στην αναζήτηση θεραπείας. Θεραπευτικά αντιμετωπίζεται όπως και η κατάθλιψη με ατομική ψυχοθεραπεία και φάρμακα.

ΠΑΝΙΚΟΣ

Η διαταραχή πανικού ανήκει στις αγχώδεις διαταραχές και χαρακτηρίζεται από κρίσεις έντονου άγχους, φόβου και δυσφορίας. Άλλα συμπτώματα είναι η έντονη εφίδρωση, τρεμούλα, ταχυπαλμία, ναυτία, δύσπνοια, ζάλη, λιποθυμία, αίσθηση πνιγμού, κοιλιακός πόνος, μούδιασμα, ρίγος, αποστασιοποίηση από την πραγματικότητα. Είναι μια αίσθηση απώλειας του ελέγχου μπροστά σε μια επικείμενη καταστροφή ή ίσως και το θάνατο. Αυτή η αίσθηση απώλειας του ελέγχου συχνά οδηγεί σε αγοραφοβία και το άτομο αυτοπεριορίζεται για να μην εκτεθεί σε κρίση πανικού σε δημόσιους χώρους, ή ανάμεσα σε αγνώστους. Εμφανίζεται συνήθως στα 35-40 και είναι πιο συχνή στις γυναίκες. Λόγω των συμπτωμάτων αναζητείται πρώτα ιατρική θεραπεία, αλλά, μετά από κάποιο διάστημα και συνήθως με προτροπή του γιατρού, οι ασθενείς απευθύνονται σε ψυχολόγο. Η πιο αποδοτική θεραπεία στις αγχώδεις διαταραχές θεωρείται η γνωστική αναλυτική, χρησιμοποιείται όμως και η συμπεριφορική θεραπεία κατά περιπτώσεις. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να χρειαστούν και τη συνδρομή ενός φαρμάκου.

ΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Αγχώδης διαταραχή που χαρακτηρίζεται από επίμονες ανησυχητικές σκέψεις π.χ. μολύνσεων και τελετουργίες π.χ. συνεχές πλύσιμο χεριών, μέσω των οποίων το άτομο προσπαθεί να αποτρέψει κάποιο γεγονός που του προκαλεί φόβο. Ξεκινά συνήθως στην εφηβεία ή και νωρίτερα στην παιδική ηλικία. Συνήθως θεραπεύεται με ατομική ψυχοθεραπεία και σε κάποιες περιπτώσεις χορηγούνται και φάρμακα.

ΣΩΜΑΤΟΜΟΡΦΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Πρόκειται για ένα σύνολο ψυχικών διαταραχών που εκδηλώνονται ως σωματικές ενοχλήσεις. Στη ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ εμφανίζονται πολλά συμπτώματα πόνου καθώς και νευρολογικά, σεξουαλικά και γαστρεντερικά προβλήματα που έχουν καθαρά ψυχολογική προέλευση. Στη ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ παρουσιάζονται κινητικές και αισθητηριακές αναπηρίες και σπασμοί ως ακόλουθα ενός τραυματικού γεγονότος. Στη ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΠΟΝΟΥ έχουμε έντονους πόνους που δεν μπορούν να εξηγηθούν παρά μόνο ως ψυχολογικά συμπτώματα. Η ΥΠΟΧΟΝΔΡΙΑΣΗ είναι πιο γνωστή και σχετίζεται με τους φόβους κάποιων ανθρώπων ότι πάσχουν από μια σοβαρή ασθένεια.Ακόμη, η ΣΩΜΑΤΟΔΥΣΜΟΡΦΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ αφορά το άγχος του ατόμου για ένα φανταστικό εμφανισιακό του ελάττωμα. Οι σωματόμορφες διαταραχές είναι πιο συχνές σε γυναίκες και εμφανίζονται συνήθως στην εφηβεία. Είναι δύσκολο να πεισθεί ο ασθενής ότι τα συμπτώματα που αναφέρει είναι ψυχολογικά κι όχι σωματικά. Συνήθως οι άνθρωποι αυτοί φτάνουν σε ψυχολόγο αφού έχουν κάνει δεκάδες εξετάσεις κι επεμβάσεις και μετά από παραπομπή κάποιου γιατρού. Η ΥΠΟΚΡΙΣΗ και η ΑΚΑΤΑΝΟΗΤΑ ΠΡΟΣΠΟΙΗΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ σχετίζονται με την παραπάνω κατηγορία, αλλά περιλαμβάνουν συμπτώματα που σκόπιμα παράγονται προσβλέποντας σε κάποιο όφελος.

ΔΙΑΣΧΙΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ

Οι διαταραχές αυτής της κατηγορίας έχουν να κάνουν με μια ξαφνική κατάρρευση των βασικών μας λειτουργιών, όπως π.χ. τα κενά μνήμης στη ΔΙΑΣΧΙΣΤΙΚΗ ΑΜΝΗΣΙΑ, ένα ξαφνικό ανεξήγητο ταξίδι μακριά από τη δομημένη ζωή μας στη ΔΙΑΣΧΙΣΤΙΚΗ ΦΥΓΗ, η εμφάνιση πολλαπλών προσωπικοτήτων στη ΔΙΑΣΧΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ,και η απώλεια της αίσθησης του εαυτού μας, όπως συμβαίνει στη ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΑΠΟΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗΣ. Οι διαταραχές αυτές εξαφανίζονται το ίδιο απότομα όπως εμφανίζονται και απαιτούν κυρίως φαρμακευτική αγωγή.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΥΠΝΟΥ

ΑΫΠΝΙΑ. Είναι πιο συχνή σε μεγάλους ανθρώπους και κυρίως γυναίκες . Αφορά το φόβο μας ότι δεν θα κοιμηθούμε εγκαίρως ή για πολύ ή αρκετά βαθιά, ώστε να ξεκουραστούμε. Όσο οι φόβοι μας επιβεβαιώνονται, τόσο το άγχος γύρω απ’ αυτό το θέμα αυξάνει. Είναι καλύτερο να ζητήσουμε από έναν ειδικό να προτείνει ένα πρόγραμμα ύπνου καθώς και κάποιες εξατομικευμένες οδηγίες χαλάρωσης για να μας ανακουφίσει από τα συμπτώματα, παρά να καταφύγουμε στα φάρμακα.ΥΠΕΡΥΠΝΙΑ. Η υπερβολική υπνηλία νύχτα ή μέρα μας εκθέτει στους συγγενείς, φίλους ή συνεργάτες μας. Εμφανίζεται αρκετά νωρίς στη ζωή του ατόμου και χρειάζεται ν’ αντιμετωπιστεί με ένα προσεκτικά σχεδιασμένο πρόγραμμα ύπνου και ακόμη πιο υπεύθυνα επιλεγμένη φαρμακευτική αγωγή. ΝΑΡΚΟΛΗΨΙΑ. Η διαταραχή αυτή εμφανίζεται συνήθως στην παιδική ηλικία και είναι κληρονομική. Χαρακτηρίζεται από προσβολές ύπνου σε βαθμό παράλυσης και έντονη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Απαιτεί αγωγή με διεγερτικά κυρίως φάρμακα και στήριξη από το οικογενειακό, φιλικό και εργασιακό περιβάλλον του ατόμου.Υπάρχουν και ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ που σχετίζονται με την αναπνοή. Αυτές περιλαμβάνουν τρία σύνδρομα: το ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΑΠΟΦΡΑΚΤΙΚΗΣ ΆΠΝΟΙΑΣ, έντονα ροχαλητά που εναλλάσονται με σιωπή λόγω άπνοιας συνήθως σε παχύσαρκα άτομα, το ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΠΝΟΙΑΣ, άπνοιες και υπόπνοιες συνήθως σε ηλικιωμένα άτομα λόγω άλλων παθήσεων, το ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΚΥΨΕΛΙΔΙΚΟΥ ΥΠΟΑΕΡΙΣΜΟΥ, όταν διαταράσσεται η ρύθμιση της αναπνοής κυρίως σε παχύσαρκα άτομα. Τα προβλήματα αυτά συνοδεύονται συνήθως από άλλα συμπτώματα όπως νυκτουρία, δυσκολία συγκέντρωσης, εκνευρισμό,διαταραχές διάθεσης ή άγχος και εκθέτουν το άτομο σε ατυχήματα. Στα παιδιά μπορεί να παρουσιαστούν μαθησιακά και άλλα αναπτυξιακά προβλήματα. Απαιτείται εξατομικευμένη φαρμακευτική προσέγγιση των συμπτωμάτων και απώλεια βάρους στις περιπτώσεις των παχύσαρκων ατόμων. Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΟΥ ΚΙΡΚΑΔΙΑΝΟΥ ΡΥΘΜΟΥ ΤΟΥ ΎΠΝΟΥ προκαλείται από την ασυμφωνία μεταξύ των απαιτήσεων του οργανισμού μας και του εργασιακού μας ρυθμού. Το αποτέλεσμα είναι υπερβολική υπνηλία ή αϋπνία και φυσικά πτώση των λειτουργιών μας. ΔΥΣΥΠΝΙΑ. Πρόκειται για περίεργες ενοχλήσεις, όπως βίαια τινάγματα των ποδιών και διάφορα είδη αϋπνίας και υπνηλίας που οφείλονται σε εξωτερικά ερεθίσματα, παρά σε συγκεκριμένες διαταραχές. Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΕΦΙΑΛΤΩΝ εμφανίζεται και σε παιδιά μεταξύ 3-6 ετών και συνήθως ξεπερνιέται, αλλά και σε ενήλικες όπου προκαλεί έντονα επαγγελματικά και κοινωνικά προβλήματα. ΕΝΥΠΝΙΟΣ ΤΡΟΜΟΣ. Η διαταραχή αυτή χαρακτηρίζεται από εφιαλτικά όνειρα που διακόπτουν τον ύπνο αφήνοντας το άτομο έντρομο, αδύνατο να συνέλθει και να συνεννοηθεί και να θυμηθεί τα όνειρα. Εμφανίζεται και σε παιδιά 4-12 ετών για τα οποία είναι απαραίτητο να συμβουλευτούμε έναν ειδικό.Το ίδιο ισχύει και για την ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΥΠΝΟΒΑΣΙΑΣ , γνωστή σε όλους ως βάδισμα κατά τη διάρκεια του ύπνου, χωρίς επικοινωνία και ανάμνηση του επεισοδίο. Σε τέτοιες περιπτώσεις καλό είναι να λαμβάνονται κάποια μέτρα προστασίας για την αποφυγή τραυματισμών κατά τη διάρκεια της νύχτας.Υπάρχουν φυσικά και άλλες διαταραχές του ύπνου που μπορεί να επηρεάζονται από κάποια ψυχική διαταραχή, μια ιατρική κατάσταση ή κατάχρηση ουσιών.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ

Ο τρόπος που σκεφτόμαστε, ενεργούμε ή σχετιζόμαστε με τους άλλους μπορεί να είναι δυσπροσαρμοστικός, άκαμπτος και ασύμφωνος με αυτό που οι άλλοι περιμένουν από ‘μας. Αυτό παραπέμπει σε διαταραχή της προσωπικότητας. Στοιχεία αυτών των διαταραχών μπορεί ο καθένας μας να αναγνωρίσει στη συμπεριφορά του και αυτό είναι φυσιολογικό. Οι διαταραχές της προσωπικότητας έχουν εμπνευστεί από απλούς καθημερινούς ανθρώπους, αλλά έχουν χαρακτηριστεί ως διαταραχές γιατί σε έντονο βαθμό εμποδίζουν την ομαλή προσαρμογή και λειτουργία του ανθρώπου στο περιβάλλον του. Τα είδη των διαταραχών αυτών εξηγούνται παρακάτω: Η ΠΑΡΑΝΟΕΙΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ χαρακτηρίζεται από υπέρμετρη καχυποψία, επιφυλακτικότητα και ψυχρότητα. Αυτή η συμπεριφορά υπονομεύει τις σχέσεις του ατόμου με τους φίλους και τους συνεργάτες του και ακόμη και με τον θεραπευτή τους, που είναι υποχρεωμένος να χειρίζεται την υπόθεση πολύ προσεκτικά προκειμένου να κερδίσει την εμπιστοσύνη τους. Η ΣΧΙΖΟΕΙΔΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ αναφέρεται σε άτομα απόμακρα , αποστασιοποιημένα και ψυχρά που δεν εκφράζουν συναισθήματα. Συνήθως αποφεύγουν την ψυχοθεραπεία όπως και κάθε είδους σχέση εγγύτητας. Η ΣΧΙΖΟΤΥΠΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ εκφράζεται με παράδοξες σκέψεις, περίεργη εμφάνιση και συμπεριφορά, φτωχό συναίσθημα και μοναχικότητα. Μπορεί να αναπτυχθεί από την παιδική ηλικία δημιουργώντας την εικόνα ενός ιδιόρρυθμου ατόμου. Αντιμετωπίζεται με φάρμακα σε συνδυασμό με ατομική ψυχοθεραπεία. Η ΑΝΤΙΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ εκδηλώνεται από την εφηβεία ως αδιαφορία και ασέβεια προς τα δικαιώματα των άλλων ανθρώπων και τους νόμους. Η επιθετική συμπεριφορά και οι παράνομες πράξεις γίνονται συνήθεια και το σοκαριστικό είναι ότι το άτομο δε νιώθει καθόλου ενοχές. Συνήθως οι άνθρωποι με αυτή τη διαταραχή δεν προσέρχονται μόνοι τους στην ψυχοθεραπεία αλλά μεσω ιδρυμάτων π.χ. φυλακές , νοσοκομεία, αλλά η κατάστασή τους μπορεί να βελτιωθεί αρκετά. Η ΜΕΤΑΙΧΜΙΑΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ αφορά τους ανθρώπους που είναι παρορμητικοί και ασταθείς στις σχέσεις τους. Φυσικά, όταν λέμε παρορμητικότητα εννοούμε σε σημείο αυτοκαταστροφικό π.χ. απόπειρα αυτοκτονίας, κι όταν λέμε αστάθεια στις σχέσεις, φέρτε στο μυαλό σας μια απότομη μεταβολή της εξιδανίκευσης του συντρόφου σε υποτίμηση.Όλα αυτά συντηρούν μια ασταθή ταυτότητα και τις προσπάθειές της ν’ αποφύγει την εγκατάλειψη. Το σημαντικό σ’ αυτή την περίπτωση είναι να δημιουργηθεί μια σωστή, ισορροπημένη σχέση με τον θεραπευτή που θα διατηρήσει το ενδιαφέρον του ατόμου για τη θεραπεία σταθερό. Από εκεί και πέρα, ανάλογα με τις απαιτήσεις του κάθε ανθρώπου γίνεται μια επιλογή θεραπευτικών τεχνικών. Η ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ χαρακτηρίζει άτομα που απαιτούν να βρίσκονται συνεχώς στο επίκεντρο της προσοχής. Έχουν «προκλητική» εμφάνιση, θεατρική και υπερβολική συμπεριφορά με διαρκείς εναλλαγές. Αυτού του είδους η συμπεριφορά οδηγεί ερωτικές και φιλικές σχέσεις σε χειραγώγηση και εγκατάλειψη, και οι δραματικές προσωπικότητες απ’ την πλευρά τους αντιδρούν θεατρινίστικα, με καταθλιπτική συμπεριφορά και απόπειρες αυτοκτονίας. Η ΝΑΡΚΙΣΣΙΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ είναι μια αδικαιολόγητη αίσθηση μεγαλείου που δίνει στο άτομο, παρά την εύθραυστη αυτοπεποίθηση, τη δυνατότητα να συμπεριφέρεται σαν κάποιος πολύ σημαντικός άνθρωπος, με ξεχωριστά δικαιώματα και να αντιμετωπίζει τους άλλους υποτιμητικά, με φθόνο και ψυχρότητα. Πολλές φορές αυτοί οι άνθρωποι καταφέρνουν να ξεχωρίσουν επαγγελματικά, όμως οι προσωπικές τους σχέσεις είναι πολύ φτωχές. Η υπομονή και το ταλέντο του θεραπευτή δοκιμάζεται με τους νάρκισσους και η σταθερότητα της σχέσης είναι εύκολο να απειληθεί. Παρ’ όλα αυτά μια σωστή προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει πολύ το άτομο να βελτιώσει την εικόνα του εαυτού του προς τα κάτω και να βελτιώσει τις σχέσεις του. Η ΑΠΟΦΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ μοιάζει με την κοινωνική φοβία γιατί είναι η αποφυγή των στενών σχέσεων μπροστά στο φόβο της απόρριψης. Αυτή η στάση περιορίζει το άτομο κοινωνικά όσο και επαγγελματικά και οδηγεί σε σχέσεις εξάρτησης με άτομα που μπορούν να εγγυηθούν ανοχή κι επιδοκιμασία. Μάλλον ξεκινάει στην πρώιμη παιδική ηλικία όπου μια τέτοια συμπεριφορά θεωρείται απόλυτα φυσιολογική για ένα διάστημα. Βαθμιαία αυτή η αναστολή πρέπει να υποχωρήσει. Η θεραπεία έχει πολλά να προσφέρει μειώνοντας το κοινωνικό στρες και βοηθώντας το άτομο να γίνει πιο διεκδικητικό. Η ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑΣ είναι πιο συχνή στις γυναίκες. Είναι η υπερβολική ανάγκη του ατόμου να το φροντίζουν και να το καθοδηγούν συνέχεια, ακόμη και στα πιο απλά πράγματα της καθημερινότητας. Δεν παίρνει ποτέ πρωτοβουλίες και δεν μένει ποτέ μόνο του, είναι ευθυνόφοβο και φορτικό. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι οφείλεται στην προσπάθεια των γονιών να ελέγξουν τα παιδιά τους περνώντας τους το μήνυμα ότι η ανεξαρτησία κρύβει κινδύνους ή θεωρείται αυθάδεια κι αγνωμοσύνη. Για ν’ αναπτύξουν αυτοί οι άνθρωποι αυτοπεποίθηση και προσαρμοστικότητα χρειάζεται ατομική ψυχοθεραπεία και εκπαίδευση στις κοινωνικές δεξιότητες. Η ΨΥΧΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ είναι ένας περιορισμένος, ελεγχόμενος, άκαμπτος και τελειοθηρικός τρόπος ζωής. Γνωστή στο ευρύ κοινό από τα films : «As good as it gets», «Μαύρος Κύκνος»κ.τ.λ. έχει να κάνει με την υπερβολική ενασχόληση του ατόμου με λεπτομέρειες και λίστες, που αντί να το οργανώνουν, το αποσυντονίζουν και το καθιστούν δυσλειτουργικό, απόμακρο συναισθηματικά, σφιγμένο και τσιγγούνικο. Άτομα με ψυχαναγκαστική καταναγκαστική συμπεριφορά δεν μπορούν ν’ αφεθούν στον έλεγχο ενός θεραπευτή και να θέσουν σε αμφισβήτηση τις απόψεις και τις αξίες τους. Έτσι λοιπόν, αποφεύγουν τη θεραπεία και συχνά αναπτύσσουν κατάθλιψη. Είναι στο χέρι του θεραπευτή να κερδίσει την εμπιστοσύνη του ατόμου και να το οδηγήσει σωστά.

ΠΑΡΑΛΗΡΗΜΑ

Η διαταραχή αυτή προκαλείται είτε από ιατρικές καταστάσεις είτε από κατάχρηση ή στέρηση ουσιών. Εκδηλώνεται εντελώς αιφνίδια ως διαταραχή της προσοχής και του λόγου, αποπροσανατολισμός, παραισθήσεις, απώλεια της πρόσφατης μνήμης, συναισθηματικές εκρήξεις και σύγχυση. Παρατηρείται και στα παιδιά. Το σημαντικότερο είναι να προσδιορισθεί η αιτία του και μετά να χορηγηθούν τα κατάλληλα φάρμακα και η απαραίτητη φροντίδα, που κυρίως έχει να κάνει με την παροχή ενός ήρεμου και χωρίς πολλά ερεθίσματα περιβάλλοντος.

ΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ

Με αυτό το γενικό όρο εννοούμε όλα τα είδη ουσιών που μπορεί να προκαλέσουν αλλαγή στη διάθεση ή συμπεριφορά του ατόμου που είτε τις καταχράζεται είτε είναι εκτεθειμένο σε αυτές άθελά του π.χ.δηλητηρίαση. Οι ουσίες αυτές μπορεί να είναι το αλκοόλ, η καφεΐνη, η νικοτίνη, τα γνωστά «ναρκωτικά» όπως η κάνναβη, η κοκαΐνη κ.α.,τα ψευδαισθησιογόνα, οι εισπνεόμενες ουσίες, πολλά φάρμακα όπως τα αναισθητικά, τα αναλγητικά, τα αντικαταθλιπτικά κ.α., και οι τοξίνες όπως το διοξείδιο του άνθρακα, η στρυχνίνη , ο μόλυβδος, το αλουμίνιο κ.α. Η ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΟΥΣΙΕΣ περιλαμβάνει :την ανοχή, δηλαδή την κατανάλωσή τους σε μεγάλες ποσότητες και χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα σε σχέση με την αρχή της χρήσης, το στερητικό σύνδρομο, την αδυναμία του ατόμου να σταματήσει τη χρήση ακόμη κι όταν την αντιμετωπίζει με αρνητισμό, την επίμονη έως και ψυχαναγκαστική προσπάθειά του να εξασφαλίσει την ουσία και την παραμέληση όλων των δραστηριοτήτων και των καθηκόντων του εξαιτίας αυτής της κατάστασης. Όταν οι συνέπειες της χρήσης είναι ακόμη πιο ακραίες και το άτομο γίνεται επικίνδυνο για τον εαυτό του και τους άλλους, έρχεται αντιμέτωπο με το νόμο κι έχει σημαντικά διαπροσωπικά, κοινωνικά ή επαγγελματικά προβλήματα, τότε μιλάμε για ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΟΥΣΙΩΝ. Οι αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν έναν άνθρωπο στη χρήση ουσιών είναι πολλές: το πολιτισμικό πλαίσιο στο οποίο μεγαλώνει, η οικογένεια, η γενετική προδιάθεση και κάποιες διαταραχές ή ασθένειες που αναζητούν ανακούφιση στις φαρμακολογικές ιδιότητες των ένοχων ουσιών. Είναι ενδιαφέρον να γνωρίζουμε ότι άνθρωποι με ψυχωτικά συμπτώματα, άγχος, τικ ή υπερκινητικότητα μπορεί ν’ ανακουφίζονται κάνοντας χρήση οπιοειδών ή υπνωτικών. Επίσης, η κάνναβη χορηγείται και για την ανακούφιση από τη ναυτία που προκαλεί η χημειοθεραπεία και για την ανορεξία που προκαλεί το AIDS. Άνθρωποι με κατάθλιψη,ανία ή υπερκόπωση μπορεί να χρησιμοποιούν διεγερτικά και ψευδαισθησιογόνα. Φοιτητές, καλλιτέχνες ή επιχειρηματίες χρησιμοποιούν κοκαΐνη για να αποδίδουν ακούραστα και στο μέγιστο σε συγκεκριμένες περιόδους. Συνήθως, οι άντρες είναι πιο επιρρεπείς στη χρήση. Η ηλικία έναρξης συνεχώς κατεβαίνει και για τις περισσότερες ουσίες είναι 15 ετών, ενώ η πρόσβαση σε αυτές θεωρείται πλέον κάτι απλοϊκό. Η σημαντικότερη επιπλοκή της χρήσης ουσιών είναι ο θάνατος, είτε από ατύχημα είτε από αυτοκτονία ή από σοβαρές οργανικές καταστάσεις που αναπτύσσονται στην πορεία της χρήσης, όπως ηπατίτιδα, AIDS, έμφραγμα κ.α. Επίσης, ένας μακρύς κατάλογος ψυχικών διαταραχών μπορεί να προκαλείται από την κατάχρηση ουσιών όπως σχιζοφρένεια, ψύχωση, διαταραχές της διάθεσης, αγχώδεις διαταραχές, σεξουαλικές διαταραχές, διαταραχές του ύπνου, γνωστικές και αμνησικές διαταραχές, το παραλήρημα και η άνοια. Για την αποτοξίνωση από τις οπιοειδείς ουσίες, τα καταπραϋντικά, υπνωτικά και αγχολυτικά, τα διεγερτικά (αμφεταμίνες και κοκαΐνη), τα ψευδαισθησιογόνα και τη φαινκυκλιδίνη χορηγούνται ειδικά φαρμακευτικά σκευάσματα-υποκατάστατα των ουσιών όπως η μεθαδόνη για τα οπιοειδή. Μετά το πρώτο αυτό στάδιο απαιτείται ψυχοθεραπευτική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ασθενών ακόμη και σε ομαδικό επίπεδο με αλληλοϋποστήριξη και τη μέθοδο απεξάρτησης των 12 βημάτων που γνωρίζουμε από τον αλκοολισμό, όπως π.χ. στους Ναρκομανείς Ανώνυμους ή σε θεραπευτικές κοινότητες απεξάρτησης και αποκατάστασης, όπως π.χ. η Ιθάκη.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΛΗΨΗΣ ΤΡΟΦΗΣ

Η ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΑΝΟΡΕΞΙΑ και η ΒΟΥΛΙΜΙΑ είναι πλέον πολύ γνωστές στο ευρύ κοινό λογω της δημοσιότητας που έχουν λάβει τις τελευταίες δεκαετίες. Έχουν συσχετιστεί με τη διατήρηση μιας αδύνατης, αλλά όχι υγιούς σιλουέτας και είναι σε έξαρση μεταξύ των εφήβων και νεαρών γυναικών. Η ΑΝΟΡΕΞΙΑ είναι ο φόβος αύξησης του βάρους που οδηγεί σε αυτοεπιβαλλόμενη ασιτία, διαταραχή της αντίληψης της εξωτερικής μας εμφάνισης, αμηνόρροια και πολλά συναφή προβλήματα υγείας. Δυστυχώς έχει υψηλό βαθμό θνησιμότητας και αν δεν αντιμετωπιστεί σε πρώιμο στάδιο απαιτεί νοσηλεία και επίμονο έλεγχο των διατροφικών συμπεριφορών. Η ΨΥΧΟΓΕΝΗΣ ΒΟΥΛΙΜΙΑ χαρακτηρίζεται από εμετούς που προκαλούνται για να εξισορροπήσουν κάποια επεισόδια υπερφαγίας. Οι βουλιμικοί άνθρωποι έχουν πιο φυσιολογικό βάρος και εμφάνιση από τους ανορεκτικούς, αλλά τα σωματικά προβλήματα όπως η αμηνόρροια ή η φθορά της αδαμαντίνης των δοντιών δε λείπουν. Οι ειδικοί προτιμούν τη θεραπεία συμπεριφοράς σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή, αλλά η συνεργασία του ανθρώπου που υποφέρει έχει τη μεγαλύτερη σημασία σ’ αυτές τις περιπτώσεις.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΤΩΝ ΠΑΡΟΡΜΗΣΕΩΝ

Στην κατηγορία αυτή συναντούμε τη ΔΙΑΛΕΙΠΟΥΣΑ ΕΚΡΗΚΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ, κατά την οποία το άτομο χάνει τον έλεγχο των πράξεών του και ανακουφίζεται με επιθετικά ξεσπάσματα και καταστροφική συμπεριφορά. Είναι πιο συχνή σε αγόρια στην εφηβεία και μπορούμε να τη χειριστούμε με έλεγχο του θυμού και αντικατάσταση της επιθετικής συμπεριφοράς από έναν άλλο πιο αποδεκτό τρόπο εκτόνωσης. Η ΚΛΕΠΤΟΜΑΝΙΑ είναι μια κατάσταση κατά την οποία το άτομο νιώθει μεγάλη ευχαρίστηση κλέβοντας ένα αντικείμενο και μετά τρομερή ενοχή γι’ αυτή του την πράξη. Προτείνεται ψυχαναλυτική και συμπεριφορική προσέγγιση του ατόμου. Η ΠΥΡΟΜΑΝΙΑ είναι μια σπάνια διαταραχή κατά την οποία το άναμμα της φωτιάς φέρνει έντονη ανακούφιση και ικανοποίηση χωρίς να υπηρετείται κάποια σκοπιμότητα π.χ. ιδεολογική ή οικονομική. Η ΧΑΡΤΟΠΑΙΞΙΑ είναι μια διαταραχή που αρχίζει στην εφηβεία με αποδεκτή συμπεριφορά και εντείνεται αργότερα σε παθολογικό σημείο.Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι όλη η ζωή του ατόμου περιστρέφεται γύρω από την ανάγκη του να «παίξει», συχνά καταφεύγει σε ψέμματα και παρανομίες και είναι ευερέθιστο όταν πιέζεται να διακόψει. Είναι αδύνατο να θεραπευτεί αν δεν προσέλθει από μόνο του στην θεραπεία και συνήθως ακολουθεί τα «ανώνυμα»ομαδικά θεραπευτικά σχήματα των 12 βημάτων αποθεραπείας που γνωρίσαμε από τον αλκοολισμό. Η ΤΡΙΧΟΤΙΛΛΟΜΑΝΙΑ είναι το τράβηγμα των τριχών από το κεφάλι, τα φρύδια,τις βλεφαρίδες κ.τ.λ, ως ανακούφιση στο στρες αλλά και ως ικανοποίηση γενικότερα. Το αποτέλεσμα είναι κενά σημεία, στο κεφάλι συνήθως, που καλύπτονται με καπέλα, μαντήλια ή περουκίνια. Με θεραπεία συμπεριφοράς μπορεί ν’ αντικατασταθεί το ξέσπασμα αυτό με μια άλλη κίνηση ή συνήθεια. Η τριχοτιλλομανία ξεκινά νωρίς σε παιδιά και εφήβους και είναι πιο συχνή στις γυναίκες.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ

Οι διαταραχές στην προσαρμογή εμφανίζονται όταν πιεζόμαστε από προβλήματα στο γάμο, στη δουλειά μας, στην καθημερινή μας ζωή όπως π.χ. συνταξιοδότηση, στρατός, μετανάστευση, χρόνιες αρρώστιες κ.τ.λ. Στο πρώτο 3μηνο έως 6μηνο αυτών των αλλαγών μπορεί να παρουσιάσουμε έντονο άγχος ή καταθλιπτικά συμπτώματα, κακή έως αντικοινωνική συμπεριφορά, σωματικές ενοχλήσεις κ.α. Τα παιδιά συνήθως εκφράζονται με νευρικότητα, άγχος και φόβο αποχωρισμού, ακόμη και επιθετικότητα μερικές φορές. Η διαταραχή προσαρμογής μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιοδήποτε άτομο οποιαδήποτε στιγμή και πρέπει ν’ αντιμετωπιστεί με ατομική ψυχοθεραπεία.

ΑΝΟΙΑ

Η άνοια εξελίσσεται σε βάθος χρόνου χωρίς να την αντιλαμβάνεται άμεσα ο ασθενής ή το περιβάλλον του. Το βασικότερο σύμπτωμα είναι η απώλεια της μνήμης η οποία με τη σειρά της φέρνει καταθλιπτική συμπεριφορά ή εκνευρισμό. Πρώτα χάνεται η πρόσφατη μνήμη και μετά η απώτερη. Εμφανίζεται αφασία, αγνωσία, ψευδαισθήσεις και κινητικά προβλήματα που εκθέτουν το άτομο σε πολλαπλούς κινδύνους. Τελικά, ο ασθενής χάνει τη δυνατότητα να αυτοεξυπηρετείται και οδηγείται αργά ή γρήγορα στο θάνατο. Η άνοια μπορεί να προκληθεί από λοιμώδη νοσήματα π.χ. AIDS, εγκεφαλικά τραύματα, ενδοκρινικές διαταραχές π.χ.διαβήτης, θυροειδής,μεταβολικές διαταραχές π.χ. ηπατική, νεφρική ανεπαρκεια, ανεπαρκεια βιταμινών, νευρολογικές διαταραχές π.χ. Alzheimer, Parkinson, Huntington, κακοήθεις όγκους, υδροκέφαλο, αγγειακές διαταραχές και κατάχρηση ουσιών. Σημαντικό στη θεραπεία της άνοιας είναι να καθοριστεί αν είναι αναστρέψιμη π.χ. αφαίρεση όγκου, ή όχι π.χ. Alzheimer. Ακολουθεί η υποστήριξη του ασθενούς και των συγγενών του και η χορήγηση φαρμάκων όπως αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά και αντιψυχωσικά.

ΑΛΚΟΟΛΙΣΜΟΣ

Αδιαμφισβήτητα ένα από τα πιο εξαπλωμένα προβλήματα της κοινωνίας αν συμπεριλάβουμε και το φαινόμενο social drinking, δηλαδή την κοινωνικά αποδεκτή χρήση αλκοόλ ως διασκέδαση ή πολυτέλεια κατά τη διάρκεια κοινωνικών εκδηλώσεων. Είναι δύσκολο ακόμη και για τους ειδικούς να ανιχνεύσουν πότε γίνεται κατάχρηση αλκοόλ γιατί πολλές από τις περιπτώσεις τοξίκωσης δικαιολογούνται στο πλαίσιο των επαγγελματικών ή κοινωνικών εκδηλώσεων, μπορεί να συμβαίνουν περιοδικά ή να σταματούν και να ξαναρχίζουν, καλύπτονται από τον «ένοχο» και από το περιβάλλον του. Μόνο οι πολύ στενοί συγγενείς μπορούν να δώσουν πληροφορίες για τη συμπεριφορά του ατόμου που θα οδηγήσουν στη διάγνωση. Οι αλκοολικοί αρνούνται την εξάρτησή τους και κατά συνέπεια αρνούνται και την θεραπεία.Συνήθως προσέρχονται εκβιαστικά αφού κινδυνέψει η υγεία, η δουλειά ή η οικογένειά τους. Εκτός από την λεπτομερή κλινική εξέταση, ο αλκοολικός προδίδεται και από τα φυσικά χαρακτηριστικά και τα εργαστηριακά ευρήματα. Επίσης, δεν μπορεί να κρύψει τις επιπλοκές της ασθένειάς του μερικές από τις οποίες είναι η κίρρωση ήπατος, το έλκος, ο καρκίνος του οισοφάγου, οι καρδιοπάθειες, η αμνησία, η εγκεφαλοπάθεια του Wernicke,το σύνδρομο Korsakoff. Η μέθη ευθύνεται και για πολλά ατυχήματα κυρίως τροχαία και ψυχικές διαταραχές, γι’ αυτό και κατά τη διάγνωσή και κατά τη θεραπεία πρέπει να τις λάβουμε σοβαρά υπ’ όψιν. Η θεραπεία του αλκοολισμού είναι πολύπλοκη υπόθεση. Ξεκινά συνήθως ενδονοσοκομειακά με αποτοξίνωση δηλαδή αποχή από το αλκοόλ και φαρμακευτική αντιμετώπιση του στερητικού συνδρόμου και όταν είναι έτοιμος ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του. Από κει και πέρα χρειάζεται ψυχοθεραπευτική παρακολούθηση αλλά και συνεχή ομαδική υποστήριξη, όπως το γνωστό από τις ΗΠΑ όπου ιδρύθηκε σύνδεσμο Ανώνυμων Αλκοολικών (ΑΑ). Πρόκειται για μια ομάδα πρώην αλκοολικών που αλληλοϋποστηρίζονται εντός και εκτός των συναντήσεων. Ακολουθούν ένα πρόγραμμα 12 βημάτων που ξεκινά από την αποδοχή και αναγνώριση του προβλήματος και φτάνει μέχρι την απεξάρτηση από το αλκοόλ και όλες τις συνήθειες που ήταν συνδεδεμένες με αυτό. Για την αντιμετώπιση του αλκοολισμού έχουν προταθεί και φάρμακα που προκαλούν εμετό κατά την κατανάλωση ποτών, αλλά τέτοιου είδους συμπεριφορικές θεραπείες απαιτούν την πλήρη συμφωνία και συμμόρφωση του ασθενούς και δεν ενδείκνυνται για το πρώτο στάδιο της θεραπείας, όπου ακόμα υπάρχει άρνηση και εκλογίκευση του προβλήματος.

ΚΑΝΝΑΒΗ

Η χρήση της κάνναβης είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη λόγω της κοινωνικής αποδοχής και χρήσης της όπως περίπου συμβαίνει με το αλκοόλ και το κάπνισμα. Προέρχεται από το ομώνυμο φυτό και κυκλοφορεί με τη μορφή της μαριχουάνας και του χασίς, που καπνίζονται ή λαμβάνονται από το στόμα. Προκαλεί ευφορία, ηρεμία και γι’ αυτό μπορεί να γίνεται χρήση της και για ιατρικούς λόγους ως αναλγητικό, αλλά και λανθασμένα από καταθλιπτικά ή αγχώδη άτομα. Η χρήση της είναι συνήθως χρόνια κι έχει σοβαρές επιπλοκές όπως άγχος, ψευδαισθήσεις, εμφύσημα και καρκίνο.

ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ

Είναι γνωστό ότι η διανοητική λειτουργία και η προσαρμοστικότητα του ατόμου στο σύνθετο περιβάλλον μετριούνται με το δείκτη νοημοσύνης. Όταν η μέτρηση είναι κάτω του μέσου όρου, που στα γνωστά τεστ νοημοσύνης όπως το Stanford-Binet είναι το 100, και η λειτουργικότητα του παιδιού χαμηλή π.χ. υστερεί στην επικοινωνία, στην αυτοεξυπηρέτηση, στην ασφάλεια κ.α., τότε μπαίνει η διάγνωση της διανοητικής καθυστέρησης. Ανάλογα με τα αποτελέσματα των τεστ και την κλινική εκτίμηση του ειδικού η διανοητική καθυστέρηση μπορεί να χαρακτηριστεί ήπια, μέτρια, βαριά, βαθιά ή απροσδιόριστης βαρύτητας. Στις τρεις πρώτες περιπτώσεις τα άτομα εκπαιδεύονται κι αυτοεξυπηρετούνται, απασχολούνται και ζουν όπως όλοι οι άνθρωποι αλλά με κάποια καθυστέρηση στην ανάπτυξη και προσαρμογή και με μια διακριτική επίβλεψη των δικών τους ανθρώπων. Η αιτιολογία δεν είναι πάντα σαφής. Ένα ποσοστό οφείλεται την κληρονομικότητα κι ένα άλλο σε περιβαλλοντικούς παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη του παιδιού, όπως ασθένειες και ατυχήματα της βρεφικής ηλικίας, κακοποίηση ή παραμέληση. Μπορεί όμως να οφείλεται στα πρώιμα στάδια της ανάπτυξης του εμβρύου ή στις συνθήκες τοκετού. Είναι σημαντικό τα άτομα με διανοητική καθυστέρηση και η οικογένειά τους να υποστηρίζονται ιατρικά ,ψυχοθεραπευτικά και εκπαιδευτικά από τα πρώτα στάδια της εκδήλωσης των προβλημάτων προσαρμογής. Με τη σωστή εκπαίδευση και ανατροφή τα παιδιά αυτά μπορούν να φοιτήσουν σε απλά σχολεία, να εργαστούν και να είναι κοινωνικά.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΩΝ ΚΙΝΗΤΙΚΩΝ ΔΕΞΙΟΤΗΤΩΝ

Πρόκειται για μια αναπτυξιακή διαταραχή που γίνεται αντιληπτή όταν το παιδί προσπαθεί ν’ αυτονομηθεί π.χ. να τρώει με μαχαιροπίρουνο, να γράφει κ.τ.λ. Αντιμετωπίζεται με ειδικές σωματικές ασκήσεις για τη βελτίωση του συντονισμού των κινήσεων, αλλά και ψυχοθεραπευτικά όταν συνυπάρχουν κι άλλα προβλήματα συμπεριφοράς.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν διαταραχές που πλήττουν την φυσιολογική αναπτυξιακή πορεία του παιδιού σε διάφορους τομείς καθώς συνήθως συνυπάρχουν με διανοητική καθυστέρηση. Είναι εμφανείς πολύ νωρίς στη ζωή του παιδιού και η έγκαιρη διάγνωσή τους μπορεί να βοηθήσει πολύ στην εξέλιξη, εκπαίδευση και φροντίδα των παιδιών. Ο ΑΥΤΙΣΜΟΣ είναι μια διαταραχή που μπορεί να διαγνωστεί από τον 3ο-6ο μήνα, και οπωσδήποτε ως τα 3 χρόνια. Προκαλείται από εγκεφαλική ανωμαλία και πλήττει:1) την επικοινωνία του παιδιού με προβλήματα στη νοημοσύνη και στην γλωσσική ανάπτυξη, 2) την κοινωνικότητά του, με αδυναμία κατανόησης και έκφρασης συναισθημάτων, λεκτικής και μη λεκτικής διαντίδρασης, έλλειψη αυθορμητισμού, και 3)τη συμπεριφορά του παιδιού με έλλειψη ενδιαφερόντων και φαντασίας, προσκόλληση σε συγκεκριμένες τελετουργίες ή κινήσεις, γνωστές και ως μαννερισμοί. Είναι πιο συχνή στα αγόρια και συνυπάρχει με μέτρια συνήθως διανοητική καθυστέρηση. Σημαντική σε αυτήν τη διαταραχή είναι η αποδοχή και κατανόηση από μέρους των γονιών της ιδιαιτερότητας του παιδιού. Ο αυτισμός προκαλεί φόβο και ενοχή στους γονείς καθώς και άγχος για την ασφάλεια και την επιβίωσή του. Είναι απαραίτητο, λοιπόν, στα πρώτα στάδια της διάγνωσης και του σχεδιασμού της θεραπείας οι γονείς να συμβουλευτούν έναν ειδικό που θα τους εξηγήσει τη φύση και τα αίτια του αυτισμού, τη σημασία της φαρμακευτικής αγωγής, τις επιλογές των ειδικών προγραμμάτων εκπαίδευσης και τη δική τους συνεισφορά στη διατήρηση της ασφάλειας του παιδιού και στην γλωσσική και νοητική του εξέλιξη. Ακόμη, αν υπάρχουν και άλλα παιδιά στην οικογένεια είναι καλό να μιλήσουν με τον ψυχοθεραπευτή για να εκτονώσουν το άγχος, τους φόβους τους, τη ζήλια τους και τις αλλαγές στη ζωή τους, καθώς συνήθως αυξάνονται οι ευθύνες τους απέναντι στο αδελφάκι τους. Η ΔΙΑΤΑΡΧΗ RETT είναι σπάνια και συναντάται μόνο σε κορίτσια μαζί με βαριά ή βαθιά διανοητική καθυστέρηση. Διαγιγνώσκεται από τον 5ο μήνα και μετά μέσα στα δυο πρώτα χρόνια της ζωής. Περιλαμβάνει απώλεια των δεξιοτήτων των χεριών, στερεοτυπικές κινήσεις, προβλήματα στην κινητικότητα και στο βάδισμα, στην γλωσσική επικοινωνία και στην κοινωνικότητα. Για τη βελτίωση της κινητικότητας χρειάζονται φυσιοθεραπείες, για τον έλεγχο των επικίνδυνων κικήσεων συμπεριφορική θεραπεία και φαρμακευτική αγωγή για τους σπασμούς. Στην ΑΠΟΔΙΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ συναντούμε όλα τα συμπτώματα του αυτισμού όπως φτωχή κοινωνικότητα και επικοινωνία, στερεοτυπικές κινήσεις σε συνδυασμό με βαριά διανοητική καθυστέρηση και κάποιες λειτουργίες γλωσσικές, κινητικές ή κοινωνικές που ενώ αναπτύσσονταν φυσιολογικά μέχρι την ηλικία των 2 ετών, άρχισαν σταδιακά ως τα 10 να αποδιοργανώνονται. Είναι μια πολύ σπάνια διαταραχή και αντιμετωπίζεται με φάρμακα, ειδική αγωγή και συμπεριφορική ψυχοθεραπεία. Το σύνδρομο ASPERGER θυμίζει σε πολλούς το φιλμ «The rainman», όπου ο Ντάστιν Χόφμαν υποδυόταν έναν ενήλικα με αυτή τη διαταραχή και με ταλέντο στα μαθηματικά. Η διαταραχή Asperger έχει πολλά κοινά με τον αυτισμό: φτωχή κοινωνικότητα, έλλειψη αυθορμητισμού και συναισθηματισμού,στερεοτυπίες, μαννερισμοί, προσκόλληση σε ρουτίνες. Έχει όμως τις εξής διαφορές: πιο προσαρμοστική συμπεριφορά, δυνατότητα αυτοεξυπηρέτησης, γνωστικές ικανότητες κι όχι σημαντικές γλωσσικές ελλείψεις και καθυστερήσεις. Τα παιδιά με Asperger ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή, εργοθεραπεία και λογοθεραπεία και ειδική παιδαγωγική, κι αν εξαιρέσουμε την έλλειψη κοινωνικότητας, προσαρμόζονται πολύ καλά σε όλα τα σχολεία και μπορούν να συμμετέχουν σε ομάδες μαζί με συνομήλικους τους.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΓΩΓΗΣ

Ο τίτλος αυτός χαρακτηρίζει μια αντικοινωνική συμπεριφορά. Το παιδί εκδηλώνει επιθετικότητα σε ανθρώπους και ζώα, καταστρέφει εσκεμμένα τις περιουσίες των άλλων, κλέβει, φεύγει από το σπίτι ή το σχολείο, αγνοεί τους γονεϊκούς περιορισμούς και τους κοινωνικούς κανόνες. Κάνει σεξ, πίνει, καπνίζει από μικρό και χωρίς να φοβάται ή να νιώθει ενοχές. Η συμπεριφορά αυτή παρατηρείται περισσότερο σε αγόρια, ξεκινά συνήθως στην παιδική ή στην εφηβική ηλικία και αν δεν αντιμετωπιστεί άμεσα θεραπευτικά εξελίσσεται σε Αντικοινωνική Διαταραχή της προσωπικότητας. Τα αίτια πρέπει να αναζητηθούν μέσα στην οικογένεια. Η παραμέληση, η κακοποίηση και η ψυχοπαθολογία των γονιών δημιουργούν ένα φαύλο κύκλο παραπτωματικής συμπεριφοράς. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις είναι αποτελεσματική η ατομική και η οικογενειακή θεραπεία.

ΚΑΠΝΟΣ

Είναι γνωστό ότι η νικοτίνη προκαλεί εξάρτηση. Η χρήση της είναι ευρέως διαδεδομένη από την εφηβική ηλικία και μετά. Οι επιπλοκές του καπνίσματος περιλαμβάνουν καρκίνο, καρδιαγγειακά προβλήματα, εγκεφαλικά, πνευμονοπάθειες και έλκη. Ο κίνδυνος ισχύει και για τα άτομα που είναι εκτεθειμένα στο κάπνισμα για μεγάλα χρονικά διαστήματα, τους παθητικούς καπνιστές όπως ονομάζονται. Δεν είναι εύκολο να κοπεί και η στερητική φάση περιλαμβάνει κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, αϋπνία, άγχος, αρρυθμία και αυξημένη όρεξη. Οι περισσότεροι καπνιστές υποτροπιάζουν μετά από 6 ως 12 μήνες. Αν όμως περάσει αυτό το χρονικό διάστημα, έχουν πολλές ελπίδες να διατηρήσουν την αποχή.

ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Οι διαταραχές της μάθησης συνήθως διαγιγνώσκονται στην πρώιμη σχολική ηλικία. Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΗΣ Ή ΔΥΣΛΕΞΙΑ είναι η πιο γνωστή και έχει να κάνει με τη δυσκολία του παιδιού να διαβάσει με τρόπο αποδεκτό για την ηλικία του και να κατανοήσει το κείμενο. Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ είναι η δυσκολία του παιδιού να κατανοήσει μαθηματικούς όρους και σύμβολα και να εκτελέσει πράξεις. Συνήθως, συνυπάρχει με τη διαταραχή της ανάγνωσης. Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΓΡΑΠΤΗΣ ΈΚΦΡΑΣΗΣ συνήθως εμφανίζεται μαζί με τις δυο προηγούμενες και αφορά στη δυσκολία του παιδιού να δημιουργήσει ένα γραπτό κείμενο με σωστή ορθογραφία, στίξη και νόημα. Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να βοηθήσει πολύ το παιδί στην απόκτηση των δεξιοτήτων και στην αυτοεκτίμησή του. Τις περισσότερες φορές η διορθωτική εκπαίδευση αρκεί π.χ. λογοθεραπεία, εργοθεραπεία, ειδική παιδαγωγική. Μερικές φορές όμως χρειάζεται και ψυχοθεραπεία για τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του παιδιού ή για την υποστήριξη της οικογένειας.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Μία από αυτές είναι η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ και όπως οι περισσότερες μαθησιακές διαταραχές είναι πιο συχνή στα αγόρια. Αναφέρεται σε προβληματική έκφραση και ανάπτυξη της γλώσσας κι όχι σε ελλιπή κατανόησή της και μπορεί να οφείλεται σε ανωριμότητα ή κάποια εγκεφαλική βλάβη. Σε ένα μεγάλο ποσοστό ξεπερνιέται πριν το σχολείο και το αργότερο ως την εφηβεία.Όταν υπάρχει πρόβλημα και στην κατανόηση των γλωσσικών εννοιών και σχηματισμών, τότε μιλάμε για ΜΕΙΚΤΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΙΚΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ κ ΈΚΦΡΑΣΗΣ. Πάντως, και τα δύο φαινόμενα είναι πιο συχνά σε αριστερόχειρες και αμφίχειρες. Η ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ αφορά την αδυναμία του παιδιού να αναπαράγει κάποιους ήχους οπότε μπορεί να παραλείπει κάποια γράμματα, να τα αντικαθιστά με άλλα ή να τα προφέρει λανθασμένα. Στις περισσότερες από αυτές τις περιπτώσεις το πρόβλημα αποκαθίσταται από μόνο του καθώς το παιδί αναπτύσσεται, γιατί συνήθως οφείλεται σε ανωριμότητα. Καλό είναι όμως οι γονείς να συμβουλευτούν έναν ειδικό πριν το παιδί πάει στο σχολείο γιατί κάποια επίμονα φαινόμενα μπορεί να κρύβουν προβλήματα ακοής ή νοημοσύνης. Ο ΤΡΑΥΛΙΣΜΟΣ είναι ίσως η πιο γνωστή από τις διαταραχές επικοινωνίας. Επαναλήψεις συλλαβών ή ολόκληρων λέξεων, παύσεις, επιμηκύνσεις ήχων, αντικατάσταση των «δύσκολων» λέξεων με ολόκληρες περιφράσεις και έντονη κινητικότητα ως απόρροια του στρες είναι τα χαρακτηριστικά αυτής της διαταραχής. Θεωρείται γενετικής προέλευσης και πιο συχνή στους αριστερόχειρες και αμφίχειρες. Συνυπάρχει με υψηλά επίπεδα στρες που διαμορφώνουν έναν φαύλο κύκλο επικοινωνίας εντείνοντας το πρόβλημα. Γι’ αυτό, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες διαταραχές της επικοινωνίας, στην περίπτωση του τραυλισμού είναι απαραίτητη η ψυχοθεραπεία και η συμβουλευτική των γονιών και δεν αρκεί η ειδική παιδαγωγική και η λογοθεραπεία.

ΕΛΑΤΤΩΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΟΧΗ-ΥΠΕΡΚΙΝΗΤΙΚΟΤΗΤΑ

Η διαταραχή αυτή διαγιγνώσκεται συνήθως γύρω στα 7 χρόνια, παρότι μπορεί να είναι εμφανής ήδη από τα 3-4 έτη, όταν το παιδί δημιουργεί πολλά προβλήματα στο σπίτι και στο σχολείο του. Είναι πιο συχνή στα αγόρια. Χαρακτηρίζεται από απροσεξία και παρορμητικότητα. Στο σπίτι και στο σχολείο το παιδί δεν μπορεί να συγκεντρωθεί για πολλή ώρα, δείχνει αφηρημένο, αφήνει στη μέση τις δραστηριότητες και τα καθήκοντά του, χάνει ή σπάει πράγματα, μπλέκει σε ατυχήματα, κινείται νευρικά, ανεξέλεγκτα, μιλά ασταμάτητα, διακόπτει, πετάγεται. Μετά την πρώτη δημοτικού αυτή η συμπεριφορά προβληματίζει τους εκπαιδευτικούς, τραβά αρνητική προσοχή στο παιδί και ρίχνει τις σχολικές του επιδόσεις. Στο σπίτι τα συμπτώματα είναι εμφανή πολύ νωρίτερα καθώς τα παιδιά είναι ανήσυχα, δεν παίζουν αρμονικά με τα άλλα παιδάκια, κοιμούνται αργά και για λίγο και χτυπούν, συχνά παρά την επίβλεψη και τα μέτρα ασφάλειας που παίρνουν οι γονείς. Βέβαια, όταν το παιδί παίζει με κάτι καινούριο ή με έναν μόνο φίλο ή κάτω από ιδανικές συνθήκες μπορεί τα συμπτώματα να μην είναι εμφανή. Είναι χρήσιμο ν’ αναφέρουμε ότι όλα αυτά τα συμπτώματα κάποια στιγμή αμβλύνονται και η συμπεριφορά του ατόμου εξομαλύνεται. Αυτό όμως που πλήττεται σημαντικά ως την εφηβεία είναι η αυτοεκτίμησή του, λόγω των κακών σχολικών επιδόσεων, των γονεϊκών περιορισμών και της απόρριψης από πιο ώριμους συνομήλικους τους. Για το έλεγχο της διαταραχής συνήθως χορηγούνται ψυχοδιεγερτικά φάρμακα, αλλά για συγκεκριμένες περιόδους π.χ. για την σχολική περίοδο και όχι για πολλά χρόνια. Οι δάσκαλοι και οι γονείς είναι εύκολο να εφαρμόσουν κάποιες οδηγίες για το έλεγχο της συμπεριφοράς και την βελτίωση της αυτοεκτίμησης του παιδιού. Οι οδηγίες αυτές βασίζονται σε συμπεριφορικές μεθόδους, όπως π.χ. η θετική ενίσχυση κάποιων συμπεριφορών, η παρεμπόδιση αλλά όχι τιμωρία κάποιων άλλων, ο καταμερισμός των καθηκόντων και η μείωση των διεγερτικών ερεθισμάτων.

ΕΝΑΝΤΙΩΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΚΛΗΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Πρόκειται για ανυπάκουη, προκλητική συμπεριφορά με ξεσπάσματα θυμού, μνησικακία, απόρριψη των ορίων και των κανόνων, που εμφανίζεται συνήθως κατά την προεφηβεία. Απαιτεί άμεση αντιμετώπιση, συμπεριφορική θεραπεία για το παιδί και συμβουλευτική υποστήριξη των γονιών.

PICA

Πρόκειται για διαταραχή στη σίτιση και αφορά μικρά παιδιά με την τάση να τρώνε βλαβερές ουσίες όπως άμμο, έντομα, περιττώματα ζώων, χώμα, μπογιές κ.α.Είναι συνήθως αποτέλεσμα παραμέλησης του παιδιού και γι’ αυτό ,αν ενταθεί η επίβλεψη και η ενίσχυση της υπεύθυνης συμπεριφοράς, το πρόβλημα εξαφανίζεται.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΗ ΣΙΤΙΣΗ

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΗ ΣΙΤΙΣΗ ΤΗΣ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΗΣ Ή ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Αν δεν πρόκειται για περίπτωση παραμέλησης, τότε είναι μια ακραία άρνηση του παιδιού να δεχτεί το φαγητό με αποτέλεσμα να μην παίρνει βάρος και να μην αναπτύσσεται φυσιολογικά. Θα πρέπει να γίνει μια σωστή διαγνωστική εξέταση του παιδιού και του γονέα που έχει αναλάβει το μεγαλύτερο μέρος της φροντίδας του για να εντοπιστούν άλλες προβληματικές συμπεριφορές αν υπάρχουν και να βοηθηθεί η οικογένεια.

ΕΝΟΥΡΗΣΗ

Η ΕΝΟΥΡΗΣΗ μετά τα 5 έτη είναι ένα πρόβλημα που προκαλεί ντροπή και ενόχληση στα παιδιά και στους γονείς τους. Είναι πιο συχνή στα κορίτσια και μπορεί να οφείλεται στην κληρονομικότητα ή σε κάποιο έντονο στρες. Τα παιδιά αρχικά περιορίζουν τις δραστηριότητές τους γιατί φοβούνται να μη ντροπιαστούν. Με τη βοήθεια ενός ειδικού όμως και τη συνεργασία της οικογένειας μπορούν να αποκαλύψουν τα πραγματικά τους άγχη, αλλά και να εκπαιδευτούν να κρατούν τα ούρα τους για περισσότερη ώρα μέσα στη μέρα αυξάνοντας έτσι την αίσθηση του ελέγχου και την αυτοεκτίμησή τους. Σημαντικό όμως είναι να εξηγήσουμε και στους γονείς τον τρόπο να διαπαιδαγωγούν τα παιδιά τους φιλτράροντας τα άγχη και τις φοβίες τους και ενισχύοντας τις καλές συμπεριφορές.

ΑΓΧΟΣ ΑΠΟΧΩΡΙΣΜΟΥ

Η διαταραχή αυτή αναφέρεται σε παιδιά κι εφήβους έως 18 ετών που εκφράζουν υπερβολικό άγχος να μείνουν μόνα, να κοιμηθούν μόνα, να απομακρυνθούν από το σπίτι τους ακόμη και για να πάνε στο σχολείο και φοβίες ότι θα τους συμβεί κάτι κακό ή θα χάσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα κ.α.Αυτές και άλλες σκέψεις τα κάνουν φοβικά και συνεσταλμένα, πολύ νευρικά στις αλλαγές της ρουτίνας και αποφευκτικά προς το σχολείο και άλλες δραστηριότητες της ηλικίας τους. Η αιτία πρέπει να αναζητηθεί σε στρεσογόνες εμπειρίες που βίωσε το παιδί όπως μετανάστευση, απώλεια ενός κοντινού προσώπου, ασθένεια κ.τ.λ. Η θεραπεία μοιράζει το ενδιαφέρον της στο παιδί και στην οικογένεια και προσπαθεί να μειώσει το άγχος στις μεταξύ τους σχέσεις.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΚΟΛΛΗΣΗΣ ΤΗΣ ΒΡΕΦΟΝΗΠΙΑΚΗΣ Ή ΠΡΩΤΗΣ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΗΛΙΚΙΑΣ

Η διαταραχή αυτή είναι αρκετά σπάνια και αφορά την αδυναμία του παιδιού να επικοινωνήσει συναισθηματικά με τους άλλους ανθρώπους στους οποίους μπορεί να δείχνει υπερβολική προσκόλληση χωρίς προφανή λόγο, υπερβολική ψυχρότητα, ή απότομες αλλαγές από το ένα στο άλλο. Αυτή η συμπεριφορά οφείλεται σε παραμέληση των σωματικών και ψυχικών του αναγκών και σε παροχή φροντίδας από άτομα που διαρκώς αλλάζουν. Σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να εξεταστεί η ικανότητα των γονιών να προσφέρουν την απαιτούμενη φροντίδα στα παιδιά τους και να αντιμετωπιστεί το παιδί ψυχοθεραπευτικά.

ΜΗΡΥΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ

Πρόκειται για μια πολύ σπάνια διαταραχή που χαρακτηρίζεται από αναγωγή και ξαναμάσημα της τροφής. Μπορεί να οφείλεται σε διανοητική καθυστέρηση ή και παραμέληση του παιδιού και πρέπει ν’ αντιμετωπίζεται με αρνητική ενίσχυση της μηρυκαστικής συμπεριφοράς και με ψυχοθεραπευτική προσέγγιση των γονιών και του παιδιού.

ΤΙΚ

Τα τικ είναι ξαφνικές γρήγορες επαναλαμβανόμενες κινήσεις ή λέξεις που ξεφεύγουν από τον έλεγχό μας και συμβαίνουν ακούσια. Είναι ένα είδος αγχώδους νευρικής συμπεριφοράς με γενετική προδιάθεση και μεγάλη συχνότητα στα αγόρια. Συνήθως εμφανίζεται στην παιδική ηλικία και συνυπάρχει με μαθησιακές δυσκολίες, διάσπαση προσοχής, υπερκινητικότητα, ψυχαναγκασμούς. Είναι ένα πολύ ενοχλητικό σύμπτωμα που προκαλεί αμηχανία και ντροπή στα παιδιά και αυτά με τη σειρά τους μπορεί να αντιδράσουν με κατάθλιψη, σχολική άρνηση, κοινωνική φοβία κ.α. ‘Όταν συνυπάρχουν φωνητικά και κινητικά τικ για περισσότερο από 1 χρόνο και πριν την ηλικία των 18 τότε μιλάμε για την ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ TURETTE. Η πιο ήπια μορφή ονομάζεται ΧΡΟΝΙΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΚΙΝΗΤΙΚΩΝ Ή ΦΩΝΗΤΙΚΩΝ ΤΙΚ. Αν διαρκεί λιγότερο από 1 χρόνο η διαταραχή χαρακτηρίζεται ΠΑΡΟΔΙΚΗ. Συνήθως η συμπεριφορική θεραπεία βοηθάει τα παιδιά είτε με τη μέθοδο αναστροφής της συνήθειας είτε με τη μέθοδο της αντικατάστασης. Σε μερικές περιπτώσεις όμως είναι απαραίτητη η λήψη φαρμάκων για ένα διάστημα. Γενικά, οι γονείς ενθαρρύνονται να αγνοήσουν τα τικ για να μην επιβαρύνουν το παιδί με την επικριτικότητά τους. Αν αποδειχθούν παροδικά τότε δεν χρειάζεται περισσότερο ψάξιμο, αν όμως επιμείνουν χρειάζεται η συμβολή ενός ειδικού που θα βοηθήσει όχι μόνο στην αντιμετώπιση των τικ, αλλά και στην ανακούφιση των κοινωνικών και σχολικών δυσκολιών που μπορεί να συνδέονται με αυτά.

ΕΓΚΟΠΡΙΣΗ

Η ΕΓΚΟΠΡΙΣΗ είναι η συμπεριφορά αφόδευσης σε ακατάλληλα μέρη π.χ. στο πάτωμα, στο κρεβάτι, στα ρούχα, έξω από την τουαλέτα και από παιδιά άνω των 4 ετών, που μπορεί να μην εκπαιδεύτηκαν ποτέ επαρκώς στην τουαλέτα ή να έμαθαν και να έχασαν τον έλεγχο σε μια άλλη φάση της ζωής τους. Συχνά η αιτία είναι ένα έντονο στρες όπως η διάγνωση μιας χρόνιας ασθένειας, ένα διαζύγιο, η γέννηση ενός αδελφού κ.α. Η συμπεριφορά αυτή προκαλεί θυμό και απόρριψη προς το παιδί από τους γονείς, τους δασκάλους και τους συνομήλικους του, γεγονός που αυξάνει το στρες και την αμηχανία και κάνει πιο δύσκολη την πρόοδο του παιδιού και την προσπάθειά του να αποκτήσει έλεγχο στους σφιγκτήρες. Το πιο σημαντικό σε αυτές τις περιπτώσεις είναι να εντοπιστεί ο στρεσογόνος παράγοντας που προκάλεσε τη συμπεριφορά. Μετά πρέπει να βοηθήσουμε την οικογένεια να αντιμετωπίσει αυτή την προσωρινή ενόχληση με ανοχή, χωρίς τιμωρία και θυμό, με ενίσχυση της σωστής συμπεριφοράς. Παράλληλα πρέπει να προσεγγίσουμε το παιδί και να το βοηθήσουμε να ξεπεράσει το άγχος του, να ωριμάσει, να συμμετέχει φυσιολογικά σε δραστηριότητες της ηλικίας του, χωρίς ντροπή και αποφευκτική συμπεριφορά, να ξαναβρεί τους φίλους του και τους ρυθμούς του και να ξαναχτίσει την αυτοπεποίθησή του.

ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΒΩΒΟΤΗΤΑ

Πρόκειται για την άρνηση του παιδιού να μιλήσει σε κάποιες κοινωνικές καταστάσεις, όπως το σχολείο, χωρίς όμως να αντιμετωπίζει προβλήματα στην έκφραση και στη χρήση της γλώσσας. Παράλληλα, συνεννοείται με άλλους τρόπους, όπως χειρονομίες ή επιφωνήματα και συμπεριφέρεται με συστολή κι αποφευκτικότητα. Η κατάσταση αποδίδεται σε κακή σχέση με τη μητέρα στο πρώιμο στάδιο της ανάπτυξης του βρέφους π.χ. παραμέληση από καταθλιπτική μητέρα, και τραυματικές εμπειρίες αυτής της φάσης.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΙΚΩΝ ΚΙΝΗΣΕΩΝ

Πρόκειται για κινήσεις που γίνονται ακούσια και επαναλαμβανόμενα και φτάνουν ως το σημείο του αυτοτραυματισμού. Προκαλούνται από γονεϊκή παραμέληση και μπορεί να συνυπάρχουν με διανοητική καθυστέρηση. Η θεραπεία τους αφορά στον περιορισμό των επικίνδυνων ερεθισμάτων και σε συμπεριφορική αλλαγή με ψυχοθεραπεία και, αν είναι απαραίτητο, φάρμακα.

ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΕΣ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ

Οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες είναι προβλήματα που δεν επιτρέπουν στο άτομο να απολαύσει την ερωτική πράξη και μερικές φορές αναγκάζεται να την αποφεύγει. ΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ περιλαμβάνουν την ΥΠΟΤΟΝΙΚΗ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ και την ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΠΟΣΤΡΟΦΗ και μπορεί να οφείλονται στον τρόπο ζωής μας, στη σεξουαλική μας εκπαίδευση ή προσανατολισμό, ή και σε κάποια χρόνια ασθένεια. Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΔΙΕΓΕΡΣΗΣ ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ οδηγεί σε αποφυγή της ερωτικής πράξης και μπορεί να οφείλεται σε αυστηρή ανατροφή. Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΗΣ ΣΤΥΣΗΣ ΣΤΟΝ ΆΝΤΡΑ είναι συνήθως ψυχολογικής προέλευσης και πρέπει να διερευνηθεί λεπτομερώς ποιος φόβος αναστέλλει την σεξουαλική επιθυμία του άντρα. Η ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ ΤΟΥ ΟΡΓΑΣΜΟΥ ΣΤΟΝ ΆΝΤΡΑ και ΣΤΗ ΓΥΝΑΙΚΑ συνήθως κρύβει το φόβο της απόρριψης, ενοχές, αυστηρή ανατροφή και θυμό προς τον/τη σύντροφο. Η ΠΡΟΩΡΗ ΕΚΣΠΕΡΜΑΤΙΣΗ και ΟΙ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ είναι επίσης φαινόμενα που αποδίδονται σε ψυχολογικούς κυρίως παράγοντες. Ας μη ξεχνάμε όμως ότι η σεξουαλική δυσλειτουργία μπορεί να οφείλεται σε ιατρικό πρόβλημα ή σε ψυχική διαταραχή, ή στη χρήση ουσιών. Η θεραπεία γίνεται σε ατομικό επίπεδο αλλά και σε ζευγάρια με σκοπό την εκπαίδευση σε υγιείς και αποδοτικές σεξουαλικές συμπεριφορές και την αποκάλυψη των βαθύτερων ψυχολογικών αιτίων που εμποδίζουν τη σεξουαλική έκφραση.